Trump, ilk 100 gününde ticaret savaşlarını kazanma, RusyaUkrayna ve Gazze ateşkesi gibi hedeflerine ulaşamadı

Trump, 20 Ocak’ta yemin ederek göreve baÅŸlamasının ardından geçen 100 günde iç ve dış politikada çeÅŸitli adımlar attı.

Sınır güvenliÄŸini artırmaya ve ülkedeki düzensiz göçmenlerin sayısını azaltmaya yönelik sert adımlar atan Trump, Gazze için ortaya attığı “tehcir planıyla” öfke uyandırdı.

Rusya-Ukrayna Savaşı’nı sonlandırma giriÅŸiminde bulunan ve Ä°ran’la yürütülen nükleer müzakerelerinde daha sert tutum benimseyen Trump, Çin ile karşılıklı tarife gerilimiyle gündemden düşmedi.

Öte yandan, Trump’ın “Amerika’yı Yeniden Harika Yapalım” hedefleri kapsamında imzaladığı kararnameye karşı açılan davalarda, federal yargıçlar 100’ü aÅŸkın hükümle birçok kararın uygulanmasını durdurdu.

Rusya-Ukrayna Savaşı

Birçok kez kendi baÅŸkanlığı altında Rusya-Ukrayna Savaşı’nın asla baÅŸlamamış olacağını savunan Trump, 2. dönemine “savaşı sonlandırma” odağıyla baÅŸladı.

Trump, Rusya ve Ukrayna liderleriyle görüşmelerle barış konuÅŸmalarının temelini atmasının ardından, iki ülke arasındaki barış sürecinin ÅŸu ana dek sorunsuz ilerlediÄŸini savunarak anlaÅŸmanın “derhal” imzalanması gerektiÄŸini söyledi.

Ukrayna’nın NATO’ya katılma isteÄŸinden ve Kırım’ın yasa dışı ilhakının tanınmadığı yönündeki söylemlerinden vazgeçmesi gerektiÄŸini belirten Trump, 28 Åžubat’ta Oval Ofis’te Ukrayna Devlet BaÅŸkanı Volodimir Zelenskiy ile kameralar önünde tartıştı.

Ardından iki liderin ortak basın toplantısı iptal edilirken, güvenlik garantisi karşılığı Ukrayna’daki nadir toprak elementlerinin gelirinin paylaşılmasını öngören anlaÅŸma da imzalanmadı.

Trump’ın isteklerine, Rusya Devlet BaÅŸkanı Vladimir Putin de temkinli bir politikayla yanıt verdi.

Gümrük tarifeleri ve Çin’le yaÅŸanan gerilim

Trump, yurt içi üretimi artırma, fiyatları düşürme hedefiyle temel tarife oranı yüzde 10 olacak şekilde, ticaret yapılan ülkelere karşılıklı tarifeler uygulayacağını duyurdu.

Çin, buna ABD’ye aynı oranda gümrük vergisiyle karşılık verdi. DiÄŸer ülkelere getirdiÄŸi ek tarifeleri 90 gün erteleyen Washington yönetimi, Çin ile tarife restleÅŸmesi sonunda Pekin’e uyguladığı gümrük tarifesini yüzde 145’e çıkardı. Pekin de ABD’ye uyguladığı vergileri yüzde 125’e yükseltti.

Trump, Çin Devlet BaÅŸkanı Åži Cinping’in kendisini konuyu görüşmek üzere aradığını söylese de Çinli yetkililer, bunu yalanladı.

Gazze için “tehcir planı”

ABD’nin Gazze Åžeridi’ni “devralacağını” ve buraya “sahip olacağını” söyleyen Trump, Filistinlilerin baÅŸta Mısır ve Ãœrdün olmak üzere komÅŸu ülkelerde inÅŸa edilecek yeni yerleÅŸim yerlerine gitmelerinin çok daha iyi olacağını savundu.

Filistinlilerin Gazze’den ayrılmaktan baÅŸka seçeneklerinin olmadığını iddia eden Trump, “Gazze’yi, Orta DoÄŸu’nun Rivierası’na dönüştürmeyi istediÄŸini” belirtti.

ABD yönetiminin, Filistinlilere yönelik soykırımı süren Binyamin Netahyanu hükümetine ateşkes ve takas anlaşması için yaptığı bazı telkinlerden sonuç çıkmadı.

Trump’ın iÅŸbaşına gelmesiyle Ä°srail’in Gazze’de ateÅŸkesi kabul edeceÄŸi ÅŸeklindeki bazı beklentiler de böylece boÅŸa çıktı.

Ä°ran’la yürütülen müzakereler

“Ä°ran’a maksimum baskı” politikasını yeniden hayata geçirecek baÅŸkanlık kararnamesini imzalayan Trump, bu ülkenin nükleer silahlara sahip olmaması gerektiÄŸini ifade etti.

Trump ile Ä°ran lideri Ayetullah Ali Hamaney arasında Ä°ran ile doÄŸrudan nükleer müzakere çaÄŸrısında bulunulan mektup trafiÄŸinin ardından taraflar Umman’da 12 Nisan’da dolaylı görüşmeler yaptı.

19 Nisan’da da Ä°talya’nın baÅŸkenti Roma’da görüşülmesinin ardından, üçüncü tur müzakereler 26 Nisan’da Umman’ın baÅŸkenti Maskat’ta yapıldı.

ABD ve İran tarafları, müzakerelerin seyrini olumlu ve yapıcı olarak nitelerken halledilmesi gereken çok fazla iş olduğunu bildirdi.

Suriye’den çekilme

Trump’ın, tekrar baÅŸkan seçildikten sonra Aralık 2024’te Suriye hakkında yaptığı ilk açıklamada Suriye’nin ülkesinin sorunu olmadığını belirtmesi, akıllara ABD askerlerinin bu ülkeden çekilip çekilmeyeceÄŸi sorusunu getirdi.

Bu baÄŸlamda, ABD’nin Suriye’nin kuzeyindeki 8 askeri üssünden 3’ünü kapatarak yüzlerce askerini geri çekmeye baÅŸladığını öne sürüldü. ABD Savunma Bakanlığı, Suriye’deki asker sayısının yakın zamanda 1000’in altına düşürüleceÄŸini açıkladı. Ancak 3 küçük konuÅŸlanma noktasının boÅŸaltılması dışında bir hareket olmadı.

Trump yönetimi, ABD’li tutuklular, yabancı savaşçılar ve kimyasal silahlar dahil bazı konularda adım atması halinde, ABD’nin Suriye’ye yaptırımlarını hafifletebileceÄŸini bildirdi.

ABD yönetimi, Ä°srail’in Suriye topraklarını iÅŸgaline de sessiz kaldı.

Trump’ın Kanada, Grönland ve Panama Kanalı’na sahip olma arzusu

Trump’ın baÅŸkan olduktan sonra Kanada’ya karşı “ticaret savaşı” baÅŸlatması, ülkenin, 51. eyalet olması gerektiÄŸini defalarca dile getirmesi ve dönemin Kanada BaÅŸbakanı Justin Trudeau’ya “vali” diye hitap etmesi, iki ülke arasındaki iliÅŸkilerin gerilmesine yol açtı.

Trudeau’nun istifasının ardından görevi devralan Mark Carney, ülkesinin “asla ABD’nin bir parçası olmayacağını” vurguladı.

Kanada gibi Grönland’ı ve Panama Kanalı’nı da gözüne kestiren Trump, adayı ve kanalı elde etmek istediÄŸini defalarca dile getirdi.

Trump, uluslararası güvenliÄŸin saÄŸlanması için “Grönland’a sahip olmaları gerektiÄŸini” söyleyerek, burada Çin ve Rus gemilerinin varlığından rahatsızlık duyduÄŸunu ifade etti.

Öte yandan, Trump, “Panama Kanalı’nı geri alma” konusunda ısrarcılığını sürdürerek, “Çin Panama Kanalı’nı iÅŸletiyor. Biz onu Çin’e vermedik, Panama’ya vermiÅŸtik ve geri alıyoruz.” dedi.

Her ne kadar Trump’ın “Çin Panama Kanalı’nı iÅŸletiyor” iddiasının somut bir gerçekliÄŸi olmasa da Çin’in Panama’da büyük çaplı yatırımları olduÄŸu ve ülkenin Tayvan ile diplomatik iliÅŸkileri kestiÄŸi biliniyor.

AB ve NATO gerilimi

Trump, göreve geldikten sonra Avrupalı müttefiklerinin kendi savunmaları için daha fazla sorumluluk almaları istediğini birçok kez ifade etti.

ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth de Brüksel’e yaptığı ilk yurt dışı seyahatinde, ABD’nin güney sınırını güvence altına almaya ve Çin’e karşı koymaya odaklanacağını kaydetti.

Öte yandan, ABD BaÅŸkan Yardımcısı JD Vance’ın, Avrupa’da en çok endiÅŸelendiÄŸi tehdidin dış deÄŸil iç kaynaklı olduÄŸu ve ifade özgürlüğünün gerilediÄŸine yönelik açıklamaları da Avrupa BirliÄŸi’nin (AB) ve Avrupalı liderlerin tepkisine yol açtı.

Ayrıca Trump’ın “AB ile 350 milyar dolarlık bir açığımız var ve bu hızla ortadan kalkacak.” açıklaması ve tarifeleri gerilimi artırdı.

Trump, kampüslerdeki Filistin’e destek gösterileri nedeniyle üniversiteleri hedef aldı

ABD BaÅŸkanı Trump, 30 Ocak’ta Filistin’e destek gösterilerine katılan öğrencilerin sınır dışı edilebilmesine kapı aralayan “antisemitizmle mücadele” temalı baÅŸkanlık kararnamesine imza attı.

Bu politikalar kapsamında Filistin destekçisi kampüs protestoları ile çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık programlarını gerekçe göstererek federal fonları dondurma tehdidinde bulunuldu.

Trump’ın “demokrasiye bir tehdit” diye nitelendirdiÄŸi Harvard baÅŸta olmak üzere çeÅŸitli üniversitelerin fonlarını hedef alması ve ABD BaÅŸkanı’nın “üniversitede reform” talepleri tansiyonu yükseltti.

Columbia Ãœniversitesi protestolarına öncülük eden, aynı üniversitenin yüksek lisans öğrencisi ve “yeÅŸil kartlı daimi ikametgah sahibi” Filistinli aktivist Mahmud Halil, 8 Mart’ta eÅŸiyle evine giderken bina giriÅŸinde gözaltına alındı.

ABD’de doktora eÄŸitimi gören Türk öğrenci Rümeysa Öztürk de 25 Mart akÅŸamı iftara gitmek için Massachusetts’teki evinden çıktığı anda sivil Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza (ICE) görevlileri tarafından gözaltına alındı.

Tartışmalı göç politikaları

Seçim kampanyası sürecinde sınırdaki düzensiz göçmen akışını sert tedbirlerle bitirmeyi hedefleyen Trump, göreve baÅŸladığı gün, eski ABD BaÅŸkanı Joe Biden döneminde getirilen, yasal yollarla göç etme imkanı tanıyan “CBP One” adlı uygulamayı kaldırdı.

Trump, ülkeye düzensiz giren “suçlu göçmenlerin” gözetim altında tutulması için Guantanamo Körfezi’nde 30 bin kiÅŸinin kalacağı tesisin hazırlanması talimatını verdi.

Ä°mzaladığı baÅŸkanlık kararnamesiyle ABD-Meksika sınırına ilave 1500 asker gönderme talimatı veren Trump, düzensiz göçmenlerle mücadele kapsamında “yabancı terör örgütü” ile baÄŸlantılı göçmenlerin sınır dışı edilmelerini hızlandırmak için daha önce sadece savaÅŸ dönemlerinde kullanılan “Yabancı Düşmanlar Yasası” yetkisini devreye soktu.

Trump, Venezuela çetesiyle baÄŸlantılı olduÄŸu iddiasıyla yüzlerce düzensiz göçmeni sınır dışı ederek El Salvador’a gönderdi.

Federal hükümeti yapılandırmak için atılan adımlar öfkeyi körükledi

Trump, “federal israfı engelleme” hedefiyle, milyarder iÅŸ insanı Elon Musk’ın kıdemli danışmanlık yaptığı Hükümet VerimliliÄŸi Departmanını (DOGE) kurma talimatı verdi.

Ardından, ABD DışiÅŸleri Bakanlığı 27 Ocak’ta Bakanlık ve ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) tarafından finanse edilen tüm dış yardımların durdurulduÄŸunu açıkladı. Federal mahkeme bu adımı engelledi.

Öte yandan, birçok federal çalışanın iÅŸten çıkarılması, bu süreçte DOGE’nin kiÅŸisel ve gizli verilere eriÅŸmesi nedeniyle açılan davalar da gerilimi artırdı.

Trump, ayrıca Biden döneminde getirilen “çeÅŸitlilik, eÅŸitlik ve kapsayıcılık” (DEI) uygulamalarını kaldırmaya yönelik baÅŸkanlık kararnamesini de imzaladı.

“ErdoÄŸan çok güçlü ve zeki bir adam.”

Ä°srail BaÅŸbakanı Binyamin Netanyahu ile görüşmesinde Türkiye’nin Suriye’deki rolünün önemini ve CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan ile çok iyi iliÅŸkileri olduÄŸunu vurgulayan Trump, “ErdoÄŸan adında bir adamla çok iyi iliÅŸkilerim var. Basının, ErdoÄŸan’ı sevmeme kızdığını biliyorum ama ben seviyorum, o da beni seviyor ve hiçbir sorunumuz olmadı.” ifadelerini kullandı.

Trump, “ErdoÄŸan çok güçlü ve zeki bir adam. (Suriye’de) BaÅŸka kimsenin yapamadığı bir ÅŸeyi yaptı. Hakkını vermek lazım.” dedi.

Netanyahu’nun “Suriye’de Türkiye ile sorunları olduÄŸu” yönündeki ifadelerine de cevap veren Trump, “(Suriye konusunda) Türkiye ile yaÅŸadığınız her sorunu çözebileceÄŸimi düşünüyorum. (Netanyahu’yu iÅŸaret ederek) Siz makul olduÄŸunuz sürece; bu konuda siz de biz de makul olmalıyız.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

Trump’ın Netanyahu’ya söyledikleri özellikle Ä°srail kamuoyunda soÄŸuk duÅŸ etkisi yaptı.

Trump, tüm ülkelere uyguladığı tarifelerde de Türkiye’yi, en düşük oran olan yüzde 10’luk ek tarifelere tabi tutacağını açıkladı.

Öte yandan, Amerikan Fox News kanalı, Trump’ın, CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan ile 16 Mart’taki telefon görüşmesinin ardından Türkiye’ye yeniden F-35 satışına sıcak baktığını yazdı.

Söz konusu uçakların Türkiye’ye satılabilmesi için ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Yasası (CAATSA) yaptırımlarını kaldırması gerekeceÄŸi belirtilen habere göre, Trump, ekibinden, “Türkiye’nin CAATSA yaptırımlarından nasıl kaçınabileceÄŸine” iliÅŸkin bir çalışma yapmalarını istedi.

Ayrıca, Halkbank’ın Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) yer alan açıklamasında, 27 Mart 2020’de ABD’de Banka aleyhine açılan tazminat talepli birinci hukuk davasının (Owens davası) nihai olarak düştüğü bildirildi.